Pasienthistorie - Om lungesjukdommen KOLS og opphald pÄ rehabilitering
Livet til den pensjonerte gartnaren Mari-Ann tok plutseleg ei uventa retning. Etter to Är med tung pust og astma fekk ho diagnosen KOLS. HÞyr korleis sjukdommen pÄverkar ho i kvardagen og korleis ho har hatt det pÄ rehabilitering pÄ Muritunet.
Kols-sjukdommen begrensar livet, men mari-ann stÄr pÄ og trenar fleire gongar i veka og tilpassar seg situasjonen.
Vi mĂžter den 71 Ă„r gamle Mari-Ann. Ho er pĂ„ lunge-rehabilitering pĂ„ Muritunet. Eit smil og ei knallrosa t-skjorte mĂžter oss i det ho opnar dĂžra til pasientrommet. Sola skin inn vindauget denne vĂ„rdagen i Valldal. Den lave lyse stemma avslĂžrer at ho har KOLS. Vi er sĂ„ heldig Ă„ har fĂ„tt lov Ă„ ta ein prat med ho.Â
Sjukdommen gjer at ho mÄ tilpasse kvardagen
Korleis pÄverkar KOLS-sjukdommen kvardagen din?
«Det begrensar aktiviteten min, men eg klarer godt Ă„ stĂžvsuge glatte golv, rydde og vaske pĂ„ badet. Heldigvis har eg ein snill og hjelpsam mann som hjelper meg med tunge oppgĂ„ver, som Ă„ stĂžvsuge teppa.»Â
Ho fortel vidare at ho mÄ tilpasse aktivitetsnivÄet sitt. NÄr ho er ute og handlar mÄ ho bÊre ein handlepose i gongen. Dermed blir det fleire turar opp og ned dei fem trappetrinna ho mÄ gÄ for Ä komme inn i huset i Kristiansund.
Kva oppfÞlging har du fÄtt fÞr du kom hit?
« Eg har vore pĂ„ kontroll hos lungelege pĂ„ sjukehuset ein gong i mĂ„naden og prĂžvd forskjellige medisinar, men kroppen min reagerte ikkje pĂ„ kortison. No brukar eg ein inhalatorspray, seks gongar om dagen.»Â
Legen er omsorgsfull og etter Ă„ ha prĂžvd forskjellige ting , spurte han kva oppfĂžlging ho kunne tenke seg. Mari-Ann hadde Ăžnske om eit rehabiliteringsopphald.Â
«Eg har hĂžyrd fleire snakke om RĂžros pĂ„ treningssenteret. Dessverre er vinteren pĂ„ RĂžros kald og lang, noko som passar lungene mine dĂ„rleg.»Â
Korleis har opphaldet ditt pÄ Muritunet vore?
« Det har vore aldeles fantastisk. Det er sĂ„ fint opplegg, folka som arbeider her er sĂ„ imĂžtekommande og hyggelege. Maten er jo heilt fabelaktig.»Â
TĂ„ler meir enn ho trur
Kva er det viktigaste du har fÄtt med deg frÄ opphaldet?
« Eg toler meir enn eg trur, og har lĂŠrt at eg ikkje skal vere redd for Ă„ bruke kroppen min. Eg skal trene meir styrke, og gĂ„ meir tur nĂ„r eg kjem heim.Â
I tillegg har ho fĂ„tt kunnskap og nyttig informasjon om korleis ho skal bruke medisin og inhalator for best mogleg effekt.Â
Ingen god grunn til at ho skulle fĂ„ KOLSÂ
Kva er grunnen til at du fekk KOLS? Â
Spontant uttrykkjer ho:  «Det kan eg ikkje forstÄ»Â
Som gartnar har Mari-Ann vore van til Ă„ arbeide 12-14 timar om dagen. Ho har vore glad i Ă„ vere ute og i aktivitet. Ho rĂžykar ikkje, men innrĂžmmer at ho som ung kunne ta seg ein rĂžyk i godt lag. Likevel er vanskeleg Ă„ forstĂ„ kvifor ei sprek dame som ho skulle vere ein av dei 6-7% i Norge som fĂ„r KOLS.Â
Saknar Ă„ kunne gĂ„ pĂ„ skiÂ
«Det stĂžrste saknet er Ă„ ikkje kunne vere pĂ„ ski saman med familie og barnebarn ute pĂ„ vinteren.»Â
KOLS sjukdomen gjer at ho berre har 30% lungekapasitet. SjÞlv om Mari-Ann er ei sprek dame som stÄr pÄ, sÄ bergensar sjukdommen ho i kvardagen. SÊrleg pÄ vinteren, nÄr det er kaldt, blir ho ekstra tungpusta. Blank i auga fortel ho at ho fÞr brukte Ä synge i kor., Reaksjonen hennar fortel oss at synging var noko som gav ho stor glede som no dessverre er vanskeleg.
SjÄ intervjuet her
Â
Har rehabilitering pĂ„verking pĂ„ livskvaliteten?Â
«FĂžr var eg redd for Ă„ press meg. Eg blei svimmel fordi eg var tungpusten, og lurte pĂ„ om det kunne vere farleg for hjertet. Hjerte er bra seiar dei, det har gitt meg tryggheit.»Â
NĂ„r ho kjem heim, har Mari-Ann bestemt seg for bli med pĂ„ gruppetrening pĂ„ treningssenteret, noko ho var litt redd for fĂžr. I tillegg har rehabiliterings bidratt til Ă„ hjelpe ho til Ă„ takle betre sjukdommen i kvardagen.Â
Ikkje lenger sÄ einsam i livet
Korleis har det vore Ă„ vere pĂ„ eit rehabiliteringsopphald?Â
«Det Ă„ mĂžte andre i same situasjon har hjelpt meg til ikkje Ă„ fĂžle meg sĂ„ einsam i livet. I gruppa har vi utveksla erfaringar med medisin, behandling og livet. Eg klare ikkje Ă„ stille opp for andre slik eg gjorde fĂžr, men det er mange som har det verre enn meg.»Â
Korleis har det vore Ă„ hatt ein vekeplan med aktivitetar?
«Det er sÄ kjekt, det er sÄ flott Ä fÄ den vekeplanen kvar fredag. DÄ kan ein planlegge dagen ut i frÄ vekeplanen. Det er sÄ fint Ä gÄ tur her, strandpromenaden eller betringens veg, eller eg kan gÄ pÄ treningssenteret nÄr eg vil.»
Er det noko som kunne vore annleis?Â
«Eg syns det er sÄ perfekt her , er sÄ fornÞgd. Har faktisk ingenting negativt Ä komme pÄ Ä seie.»
Har du eit tips til andre som lurer pÄ om rehabilitering er noko for dei?
«Hiv deg med sĂ„ snart du fĂ„r det til»Â
Tusen takk til Mari-Ann som delte si historie med oss. Hennar positive og smilande vesen er smittande og ho er ei sann glede Ă„ snakke med. Vi hĂ„per at Mari-Ann si historie kan vere med pĂ„ Ă„ motivere deg som har KOLS eller som har ein anna lungesjukdom til starte opp med eller Ă„ fortsette Ă„ trene.Â
Â
Informasjon om rehabilitering
Om du har behov for hjelp til Ă„ betring av helsa di sĂ„ kan du finne meir informasjon om lungerehabilitering her.Â
Dagtilbud - Lungerehabilitering DĂžgntilbod - Lungerehabilitering
Â